Türk Edebiyatındaki İlkler

   TÜRK EDEBİYATINDA İLKLER

* İlk alfabemiz: Göktürk Alfabesi

* İlk yazılı eser ve Türk adının geçtiği ilk Türkçe metin: Orhun Abideleri

* İlk Türk yazarı: Yolluğ Tigin

* Bilinen ilk Türk şairi : Aprınçur Tigin

* İlk mesnevi, Türkçe yazılan ilk kitap, ilk siyasetnâme, ilk didaktik şiir örneğimiz ve aruzla yazılan ilk eserimiz: Kutadgu Bilig – Yusuf Has Hacip

* İlk Türk dili sözlüğü : Divan-ı Lügati’t Türk – Kaşgarlı Mahmut

* İlk Türkçe sözlük: Şemsettin Sami - Kamus-ı Türki

* İlk Tezkire (biyografik eser) : Mecalisü’n Nefais – Ali Şir Nevâi

* İlk hamse yazarı: Ali Şir Nevai

* İlk hatıra kitabı : Babürşah /Babürname

* İlk seyahatname : MİR’ATÜL MEMALİK / SEYDİ ALİ REİS

* Tasavvuf konulu ilk şiirler ve tekke şiirinin babası : Divan- ı Hikmet – Hoca Ahmet Yesevi

* Fabl türü ilk eser: Harnâme – Şeyhi

* İlk Türk destanı :Alp Er Tunga Destanı

* Dünyanın bilinen ilk destanı:Sümerlerin Gılgamış Destanı

* Dünyanın halen yaşayan, en büyük ve ilk Müslüman Türk Destanı: Kırgızların Manas Destanı

* İlk divan şairi: Hoca Dehhani  

* Şarkı nazım şeklini oluşturan: NEDİM 

* Divan Edebiyatında mahallileşme akımının temsilcisi: Nedim

* Süslü nesrin ilk temsilcisi: Sinan Paşa

* İlk bibliyografya: Keşfü’z Zünun /Katip Çelebi

* İlk tarih ve coğrafya ansiklopedisi: Kamus'ul Âlam

* Dünya Edebiyatında ilk önemli roman örneği Cervantes’in Don Kişot adlı eseridir.

* İlk ROMAN çevirisi: Yusuf Kamil Paşa / Fenelon’dan Telemak /1859

* Şiire ilk kez müstakil ad koyan şair: ŞİNASİ

* İlk yerli roman: Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fıtnat 1872

* İlk edebi roman: İntibah / Namık Kemal 1876

* İlk tarihi roman : Namık Kemal / Cezmi , A. Mithat /  Yeniçeri

* İlk köy romanı : Nabizade Nazım / Karabibik

* İlk realist roman : Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası

* İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül

* İlk psikolojik roman denemesi: Zehra - Nabizâde Nazım

* İlk gerçekçi (realist) romancı  Romanları ile Halit Ziya Uşaklıgil

* İlk kadın romancımız:Fatma Aliye Hanım – Muhaderat

* En başarılı psikolojik roman yazarımız: P.Safa / 9.Hariciye Koğuşu

* Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman :Ateşten Gömlek

* İlk naturalist eserimizin yazarı Nabizâde Nazım / Zehra

* Batılı tekniğe uygun ilk roman : Halit Ziya Uşaklıgil / Aşk-ı Memnu

* Dünya edebiyatındaki ilk hikayeci ve eseri: Boccaio Decameron Öyküleri

* İlk öykü denemesi, Emin Nihat’ın Müsameretname adlı eseridir.

* İlk hikâye örneği: Letaif-i Rivayet Ahmet Mithat Efendi(Kıssadan Hisse)

* Batılı anlamda ilk hikayeler ( İlk Realist Hikayeler) : Sami Paşazade Sezai - Küçük Şeyler

* İlk tiyatro çevirileri: Ahmet Vefik Paşa – Moliere’den

* Batılı anlamda ilk tiyatro eseri : Şinasi – Şair Evlenmesi 1859

* İlk şiir çevirisi: Şinasi Tercüme – i Manzume adlı eseri

* İlk makale: Tercüman-ı Ahval Mukaddimesi Şinasi

* Noktalama işaretlerini ilk kez  kullanan, ilk Türk gazeteci: Şinasi

* Sahnelenen ilk tiyatro: Namık Kemal / Vatan Yahut Silistre

* İlk Atasözleri (Folklor)  Kitabı :Şinasi /Durub-i Emsal-ı Osmaniye

 * İlk resmi Türkçe gazete : Takvim –i Vakayi 1831

* İlk yarı resmi gazete : Ceride-i Havadis 1840

* İlk özel gazete : Tercüman-ı Ahval / Şinasi ile Agah Efendi 1860

* İlk pastoral şiir: A.Hamit Tarhan /Sahra

* İlk antolojisi: Ziya Paşa /Harabat

* Kafiyesiz ilk şiir: Abdulhak Hamid Tahran - Validem

* Aruzla ilk manzum tiyatro eseri yazan : A.Hamit / Eşber veya Sardanapal

* Heceyle yazılan ilk manzum tiyatro eseri: A.Hamit / Nesteren

* İlk mensur şiir örneklerini veren : Halit Ziya

* Şiirde ilk defa Türk kelimesini kullanan :Mehmet Emin Yurdakul

* İlk eleştiri, (batılı anlamda ilk eleştiri): Tahrib-i Harabat, Renan Müdafaanamesi Namık Kemal

* İlk özdeyiş örneklerini veren: Ali Bey / Lehçet’ül Hakayık

* İlk mizah dergisi: Diyojen /Teodor Kasap

* İlk fıkra yazarı: Ahmet Rasim

* Batılı anlamda ilk hatıra : Namık Kemal – Magosa Hatıları

* Batılı anlamda ilk gezi yazıları: Ahmet Mithat - Avrupa’da Bir Cevelan

* İlk edebi bildiriyi yayımlayan topluluk:Fecr-i Ati

* İlk Edebiyat tarihçimiz: Abdulhalim Memduh Efendi

* Batı anlayışındaki ilk edebiyat tarihçimiz:  Fuat Köprülü

* Türkçe’nin ilk dil bilgisi kitabı: Süleyman Paşa / Sarf-ı Türki

* Edebiyatımızda objektif eleştirinin nasıl olacağını ilk açıklayan:R. Mahmut Ekrem

* Edebiyatımızdaki milli dönemin açılmasına öncülük eden: Mehmet Emin Yurdakul

* Konuşma diliyle yazılmış ilk hikayenin yazarı: Ömer Seyfettin

* İlk köy şiiri: Muallim Naci / Köylü Kızların Şarkısı

* Bizde epik tiyatro türünün kurucusu: Haldun Taner

* Edebiyat kelimesini bizde ilk kullanan: Şinasi

* Komedi türünün ilk büyük ustası:Aristofanas

* Trajedi türünün ilk büyük ustası:Aiskylos

* Deneme türünün kurucusu:Montaigne

* Hikayede gerçek anlamda ilk kez Anadolu'yu işleyen: Refik Halit Karay

* İlk çocuk şiirlerini yazan: Tevfik Fikret / Şermin

* Dilde sadeleşmeyi savunan ilk yayın organı: Genç Kalemler